ข้อมูล (data) หมายถึง ความจริงที่อยู่ในรูปของตัวเลข ข้อความ ภาพ เสียง ข้อสังเกตที่รวบรวมมาจากเหตุการณ์หรือสิ่งใดสิ่งหนึ่ง

ข้อมูล ประกอบด้วย

•  ข้อมูลเชิงปริมาณ (quantitative data) อยู่ในรูปของตัวเลข เช่น จำนวนเสือโคร่งอินโดจีนในประเทศไทย

• ข้อมูลเชิงคุณภาพ (qualitative data) อยู่ในรูปข้อความ อธิบายความหมาย บรรยายความคิดเห็น ความรู้สึก บทสัมภาษณ์

✏️✏️✏️✏️✏️✏️✏️✏️✏️✏️✏️✏️✏️✏️

แหล่งข้อมูล เป็นแหล่งกำเนิดของข้อมูล หรือแหล่งรวบรวมข้อมูล แบ่งตามลักษณะของการได้มา ดังนี้

✏️ข้อมูลปฐมภูมิ (primary data) คือ ข้อมูลที่ได้จากแหล่งกำเนิดข้อมูลหรือจุดเริ่มต้นของข้อมูล เช่น ข้อมูลจากการทดลอง

✏️ข้อมูลทุติยภูมิ (secondary data) คือ ข้อมูลที่ไม่ได้มาจากแหล่งกำเนิดโดยตรง มาจากการอ้างอิงข้อมูลปฐมภูมิ เช่น บทความ เอกสารต่าง ๆ

ส่วนใหญ่นักเรียนจะใช้ข้อมูลทุติยภูมิ เพราะเป็นข้อมูลที่รวบรวมมาแล้ว สืบค้นได้ง่าย แต่สิ่งสำคัญในการที่จะใช้ข้อมูลทุติยภูมิ คือ การตรวจสอบความถูกต้องและแหล่งที่มาอย่างละเอียด เพราะข้อมูลเหล่านี้ถูกส่งต่อกันมาอาจทำให้มีความคลาดเคลื่อน หรือถูกบิดเบือน 

ข้อมูลแต่ละอย่างอาจต้องใช้วิธีการรวบรวมข้อมูลที่แตกต่างกันไป วิธีการรวบรวมข้อมูล เช่น 

ตัวอย่างการรวบรวมและตรวจสอบความถูกต้องของข้อมูล

2.การเตรียมข้อมูลก่อนการประมวลผล

  1) ตรวจสอบความถูกต้องของข้อมูล

  เมื่อนักเรียนรวบรวมข้อมูลแล้ว จำเป็นต้องมีการตรวจสอบความถูกต้องของข้อมูล  ข้อมูลที่จัดเก็บต้องมีความน่าเชื่อถือ หากข้อมูลมีความผิดพลาดจะทำให้ผลลัพธ์จากการประมวลผลผิดพลาดตามไปด้วย นักเรียนตรวจสอบได้จากอะไรบ้าง เบื้องต้นอาจพิจารณารายละเอียดข้อมูลที่รวบรวมมาได้ว่าเป็นสิ่งเดียวกันกับประเด็นที่รวบรวมหรือไม่ เช่น ต้องการข้อมูลกีฬาที่ต้องการให้มีการจัดแข่งขัน แต่ข้อมูลที่เก็บรวบรวมมาได้เป็นชื่อนักกีฬา หากตรวจพบต้องแก้ไขให้ถูกต้อง

จากเครื่องมือสัมภาษณ์ในแบบที่ 2 และเครื่องมือสำรวจแบบที่ 3 ถ้านักเรียนพิจารณาจะเห็นว่า ข้อผิดพลาดที่อาจเกิดขึ้นคือ คำตอบของเพื่อนที่ได้อาจมีมากกว่า 3 คำตอบ แต่ถ้านักเรียนทำแบบสำรวจออนไลน์ โปรแกรมจะสามารถช่วยป้องกันไม่ให้ผู้ตอบเลือกเกิน 3 คำตอบได้ 

การประมวลผลข้อมูล (data processing) หมายถึง กระบวนการที่กระทำกับข้อมูลที่รวบรวมไว้เพื่อให้ได้ข้อมูล หรือสารสนเทศที่อยู่ในรูปที่ต้องการ การประมวลผลมีอยู่ 2  แบบ ดังนี้ 

การประมวลผลด้วยคอมพิวเตอร์ เรียกข้อมูลที่นำเข้าว่า ข้อมูลเข้า (input) เรียกสิ่งที่ประมวลผลว่า (process) ข้อมูลออกหรือผลลัพธ์ (output) 

ตัวอย่างการประมวณผลข้อมูล

การสำรวจกีฬาที่ต้องการส่งเข้าร่วมแข่งขันจากตัวอย่างตรวจสอบความถูกต้องของข้อมูล นักเรียนใช้วิธีในการประมวลผลโดยการนับจำนวนการตอบของนักเรียนในห้อง เกี่ยวกับประเภทกีฬาที่ต้องการส่งเข้าแข่งขัน มีผู้ให้สัมภาษณ์ทั้งหมด 50 คน โดยประมวลผลข้อมูลแล้วได้ดังนี้ ฟุตบอล 50 คนวอลเลย์บอล 40 คน บาสเกตบอล 20 คนว่ายน้ำ 20 คน ปิงปอง 16 คน ข้อมูลใช้ไม่ได้ 4 คน 

ผลลัพธ์ที่ได้จากการประมวลผลข้อมูล อาจเป็นข้อมูลเชิงปริมาณหรือเชิงคุณภาพก็ได้ จากตัวอย่างการประมวณผลข้อมูล ผลลัพธ์เป็นข้อมูลเชิงปริมาณ สามารถนำเสนอในรูปแบบต่างๆ เช่น ตาราง แผนภูมิ แผนภาพ แผนผัง infographics เพื่อสื่อสารกับผู้อื่นได้อย่างน่าสนใจ สำหรับผลลัพธ์ในเชิงคุณภาพ อาจนำเสนอในรูปแบบเอกสาร รายงานสรุปหรือคลิปวีดิทัศน์

การตัดสินใจจะเกิดขึ้นมีหลายทางเลือก แต่ละทางเลือกนำไปสู่ผลลัพธ์ที่เหมือนหรือแตกต่างกัน ขั้นตอนตัดสินใจ มีดังนี้

1.กำหนดเป้าหมายของการตัดสินใจ

2.รวบรวมข้อมูลและความรู้ที่เกี่ยวข้องที่เพียงพอต่อการตัดสินใจ

3.กำหนดทางเลือกทั้งหมดที่เป็นไปได้

4.ประเมินทุกทางเลือก โดยวิเคราะห์เชิงตรรกะเชื่อมโยงระหว่างทางเลือกและผลลัพธ์ สอดคล้องกับเป้าหมาย

5.ตัดสินใจเลือกทางเลือกที่เหมาะสมที่สุด

จากตัวอย่างการประมวณผลข้อมูลจะเห็นว่านักเรียนมีเป้าหมายที่จะเลือกกีฬาที่จะส่งแข่งขัน โดยจะเลือกจากลำดับที่สูงสุด 3 ลำดับแรก พบว่าลำดับที่ 3 และ 4 มีคะแนนเท่ากัน จึงกำหนดทางเลือกได้เป็น 2 แบบดังนี้

• ทางเลือกที่ 1 ฟุตบอล วอลเลย์บอล บาสเกตบอล

• ทางเลือกที่ 2 ฟุตบอล วอลเลย์บอล ว่ายน้ำ

จากทางเลือกทั้ง 2 แบบนักเรียนจะเลือกแบบใด ประเด็นใดบ้างที่ช่วยตัดสินใจในการเลือกคำตอบที่ดีและเหมาะสมที่สุด สมมตินักเรียนได้รับข้อมูลเพิ่มเติมว่า

  1. การแข่งขันกีฬาครั้งนี้มีผู้สนับสนุนชุดกีฬาห้องละ 1,700 บาท ซึ่งนักเรียนหาข้อมูลพบว่า เสื้อกีฬาราคาตัวละ 75 บาท ชุดว่ายน้ำราคาชุดละ 375 บาท ทำให้นักเรียนคิดว่าประเด็นที่จะนำมาพิจารณาเพิ่มเติมคือ สามารถซื้อชุดกีฬาเพียงพอกับจำนวนผู้เล่นแต่ละครั้ง

  2. เพื่อนในห้องเสนอว่าถ้าต้องการได้ถ้วยรางวัลกีฬารวม ควรเลือกกีฬาประเภททีมเพราะหากได้รับเหรียญทองจะได้แต้มสะสม 10 แต้ม เหรียญเงิน 8 แต้ม และเหรียญทองแดง 6 แต้ม ซึ่งสูงกว่ากีฬาที่แข่งประเภทเดี่ยวโดยเหรียญทองจะได้แต้มสะสม 8 แต้มเหรียญเงิน 6 แต้ม และเหรียญทองแดง 4 แต้ม ซึ่งกีฬาว่ายน้ำจะมีการแข่งขันประเภทเดี่ยวเท่านั้น

     จากประเด็นข้างต้นนักเรียนจึงต้องประเมินผลทางเลือกทั้ง 2 ทางเลือก เพื่อให้ได้ทางเลือกที่ดีที่สุดในการส่งกีฬาแข่งขัน เริ่มจากการกำหนดประเด็นในการพิจารณาในที่นี้กำหนดไว้ 2 ประเด็นคือ อยู่ในงบประมาณชุดกีฬาที่มีผู้สนับสนุน และแต้มสะสมถ้วยกีฬารวมมากที่สุดที่เป็นไปได้ แล้วกำหนดคะแนนเต็มในที่นี้คือ 10 คะแนน และให้คะแนนความสำคัญของแต่ละประเด็นเท่ากัน จึงกำหนดคะแนนเต็มแต่ละประเด็นเป็น 5 คะแนน ตัวอย่างการให้คะแนนมีดังนี้ 

      สำหรับประเด็นที่ 2 แต้มสะสมสูงสุดที่เป็นไปได้ของทางเลือกที่ 1 คือ 30 แต้ม (มาจากการได้เหรียญทองกีฬาทั้ง 3 ประเภทซึ่งเป็นประเภททีมทั้งหมดจะได้แต้มสะสม 3×10 =30) และแต้มสะสมสูงสุดที่เป็นไปได้ ของทางเลือกที่ 2 คือ 28 แต้ม (มาจากการได้เหรียญทองกีฬาทั้ง 3 ประเภท ซึ่งเป็นประเภททีม 2 รายการและประเภทเดี่ยว 1 รายการจะได้แต้มสะสม 2×10+8=28) ดังนั้นคะแนนที่ให้แต่ละทางเลือกจึงเป็น 5 และ 4 ตามลำดับ

สรุปแล้วนักเรียนเลือกส่งกีฬา 3 ประเภทตามทางเลือกที่ 1 เนื่องจากมีคะแนนรวมมากกว่าทางเลือกที่ 2

ปัจจุบันมีผู้ให้บริการซอฟต์แวร์บนคลาวด์ (cloud-based service) เราสามารถใช้ซอฟต์แวร์เหล่านี้เป็นเครื่องมือในการจัดการกับข้อมูล ตั้งแต่การรวบรวม ประมวผล และนำเสนอข้อมูล เช่น